MGA SALITANG TAYABASIN ni Richard Cabile

 

A

ABYAD - asikaso

ADYO - akyat sa stairs

Alab alab-kunwari

Alang-ang- isang uri ng pagkain n mag hipon ilog at buko or murang niyog

ALIGWA-abuno 0 paara/pwde rin kapalit

Alisis-nilalagnat

AMOS-dumi sa mukha o dungis

ANLUWAGI-karpintero

ANG-G0 - amoy kambing

ANTA-amoy ng lumang mantika (langis)

ANTAK- hal. umaantak ang pigsa sanhi ng paghahakot nana. kumikirot sa sakit

ANTISIPO-deposito

ASUKAL NA PULA - brown sugar... wala naman pong pula.

ATSUS---expression na di naniniwala

B

BALAGIIT-tunog ng makalawang na bisagra ng pinto

BALAGTAS- tawid sa kalsada

BALAGWITAN-sabitan

BALAM-mabagal

BALIKWAS-mabilis na pagbangon o pag alis

BALIMBING-AC/DC

BAMBANG - kanal

BANGGERAHAN - lababo

Bangi - inihaw

BANGKO - Upuan

BANGKUKANG - ipis

BANIL - latay

BARINO-galit/mabanas-maalinsangan o mainit ang panahon/banas-asar

BATINGAW - kampana, baril (kolokyal na kahulugan)

BAYSOK-tubo o kawayang may butas (pamburiki)

BAYUKOS - gusot

BIGHANI - dating kilalang parlor sa TAYABAS

BIGWAS-umbag

BILARI-painitan sa araw

Bilot-tuta

BINGAW-sa itak may bungi ang talim

BINGWIT - panghuli ng isda

BINLID-durog na bigas

BIWAS - fishing rod

BUKSI - buksan or "open"

Buro-lasing

buringki-nabuwal

BUSA-alsa (like popcorn)

BUnSURAN-harapan ng bahay

D

DAMAK - ilang beses na pagkuha ng kanin

DAMAKAN - bandehado o lalagyan ng kanin

DAG-IS - ungol pag matatae

DASIG or IPUD - urong or "move"

DAYAG-hugas ng pinggan o plato

DE langis-maganda

DRANGHITA - dalanghita

DYABLEG - expression pag nasusura

E

ERGOHAN-tsismisan o huntahan

G

GALAWAN - Laruan / Toy

GALAS - Ugali ng Lasing na gustong maghurementado

GALBOK - alikabok

GARALGAL-naginginig na boses

Gaspang- bastos

GA-UD-sugod, aguyod, lakad

GILAMO-insektong makati sa balat (basil)

GIS-AK-biyak

GULOK - itak

GUOPI - saraduhan

H

HAGAS-stress

HAGIKHIK-tawang maluha luha,impit

HALBOK - alikabok

HAMBO-ligo

HAMBUG - sinungaling

Harumba-magbungkal ng lupa

HIBI-expression ng paiyak

HIGNAW-wala ng lagnat

HIGSAL-tulog

HIWI-tagilid n mukha

HULAB-tagas o leak

I

I-AGN0-ihatid

ILOHAN-para sa pandan o buli

Iwang - punas pwit

K

Kadlo- umigib ng tubig

KAHALIG-kapalit o kahahalilI

KAHIMAN - owss, bagaman

kakabareno-na iinis

KALAMYAS - kamyas

KALEHADA - "lemonade"

KALDU - sabaw

KAMPIT - kutsilyo

KANDADUHI - kandaduhan or " lock "

KAPARA JING-JINGAN -- Kapural, kasama sa usap

KAPURAL -katilam tilam, kaabot usap, may pasimuno

katang-alimango/alimasag

KATILAM-TILAM - kapural, kaabout usap, may pakialam

KATMON - katmon din ata??

KAYASKAS-magaspang

KI-ING-pagtatama ng talim ng lagari

KIMAW-tabingin braso

KINAKALANTARI-namimilyo ng tsiks

KWITIB - Langgam

KWITIB NA MALAKI - himimigtas

L

LABIT - dala

LABYOK-kilo o kurba

LAGITGIT-balagiit o tunog ng nagkikiskisan bagay 

LAHUROT-naubos ang lakas kakainum o nasobrahan ng tagay

LANGGABOS-bungasngas o bulwang

LANGIS- Mantika

LAYON-malalim na ilog

LIBAG - kapatid ng hima

LIBTOK - buntis (bagong meaning na eto heheheh)

LIGSANG-naiwang niyog

LIGWAK-natapon o nabubo

LIK LIK- paglalakad sa makitid na kalye o pilapil

LINANG - bukid

LINO - kaning baboy

LINO-AN - lalagyan ng kaning baboy

LINTOK-pinagandan LINTIK

LOS-OK-buslo

LUMIBAN-tumawid sa kabila

LUMON-paborito ng mga kalalakihan (ga papaya) pswede ring sobrang hinog na prutas

LUNDO-lawlaw

LUYA-panget na hugis ng hinlalaki sa paa

M

MAGAROL-hindi maganda ang ikot o tantaryuti

MAGHIHISO - mag sisipilyo

MAGISO-malikot/magulo

MAGKABOG - mahulog

MAGPA-TUPI - Magpa-gupit (buhok)

MAKIRAW-malaboo maguri

MAMAHAW-i-extra ng pagkain kadalasan ay bahaw ang kanin

MAMBABAOY, MAMBAOY - mahilig isumbat ang naibigay o naitulong

MAMULPOG- maglaro sa alikabok, tulad ng ginagawa ng manok o ibon

MAMUNGKAL-magbulatlat ng pagkain..minsan gawain din ito ng pusang LA-OG.

MANGANGATANG-magnanakaw ng niyog sa niyugan ng may niyugan

MANGHINGUTO-mag alis ng kuto

Mapuat-mahulog

MARAGOSO-ampalaya

MAYPA BIHON - merong handaan

MAYPA SWATANGHON - katulad ng may pa bihon. Sotanghon nga lang ang handa

MERKADO-palengke

MIDIDA-manukat 0 measuring tape

MIDIDA-panukat, measuring tape

MININDAL - meryenda

MITI-larong ng turumpo

MURA-buko (young coconut)

N

NAADUWA - nandiri

NA-AY-AH - isang expression, na nakita ang isang bagay

NA-AY-EH - medyo inis na kesa NA-AY-AH

NABIGTAL - naputol

NAK-NAK- galis na may nana

NALILIYO - nahihilo

NAMUMUNGKAL - naghahanap ng makakain

NAPAGKAYARIAN - napag-kasunduan sa meeting or pulong

NASISILO - nasisilaw

NAWIKAAN-nasabihan ng hindi katanggap tanggap

NGUD-NGUD-nadapa na ang una ay nguso Oo buong mukha

NIYAKAG-niyaya

P

PAANYO-magluto

PA-ATO - Pasubok / Pa-"Try" / Pa- "Testing"

PAAYAW-AYAW ---Pakipot pero gusto

PAKING - paulit ulit, pabalik balik, santing kulit at hindi mapagsabihan

PAMIPI - palo palo

PANAOG - bumaba

PANG-AL PANG-AL-tangay tangay sa labi

PANGUD-mapurol

PANHIK - akyat

PIL-PIL- siksik

PINAW-pagkuha ng kinula

PULASI-latian

Pumunit- tumakbo

R

REPINADO - asukal

RIRIMBU - maliit na isda sa kanal madalas ay sa tapat ng bahay

S

SALDO - hindi official na kasama pero sumama sa party or nakikain

SALTAK- hinayang

SALTIK-untok

SAMPIGA - sampal

SARHI - sarhan, isarado or ipinid ( sa malalim na tagalog )

SIKU-SIKU - Type or uri ng SINTAS na pa curve

Silab-apoy

SILOK-kutsara

SILONG - ibabang bahagi ng bahay

SIMPAN - linisin ang nakakalat

(img:425622614143748)

SIMPLANG-daplag o dulas

SINGKALANG - daplag, natumba, nawalan ng balance

SINTUNIS - kalamansi

SIPAY - mangunguha ng bata

SINUKMANI - isang uri ng kakanin, meryenda, minatamis, na gawa sa malagkit na kanin

STAR APOL - kaimito

SUKING - sando

SUMIRKO - bumaliktad

SUPOT!- di pa tule

SUPOT-plastik o lalagyan

SUTIL-pasaway

T

TALAKSA-salansan o pagkakaayos

TALPOG-nalusaw ng apoy

Talsik-tilapon

TAMPAL P*ki -isang uri ng ISDA 

TANG-TANG- malapit ng tulian

TERNOHAN-simpleng paluwagan pero mag ingat din sa kabisilya

TIGKAL-makapal na mantsa o dumi

TIKANGKANG-nakabukaka

TIMBURA - boy bawang na ngayon

TIMBUWANG - nabuwal or nabaligtad

TIMOS-luko

TINANAN - di na inuwi ang katipan na babae.

TOMAR-iinum ng gamot

TUNG-GAK-torpe o gago

TURAN-sabihan o sabihin

TUY-OK- natuyong palayan

U

UGOY- uga

ULBOK-tambok

ULTAW-may kaunting nakalabas o nakausli

YAON - umalis

YASAK-gawain ng magsasaka sa tubigan..pagbabalubok ng damo sa tubigan

KASAYSAYAN NG SANTACRUZAN SA PALALE (1890-2024) SA PANANALIKSIK NI G. VELMOR PADUA

Tuwing sasapit ang buwan ng Mayo, malinaw sa bawat Palalehin ito ay panahon ng Santacruzan. Ang Santacruzan, ito ay hindi magagandang dilag at hindi naglalakihang karosa ang pumaparada o nagpoprusisyon bagkus ang makikita ay ang mga taong umaawit ng katutubong awit papuri at sayaw sa harapan  ng  krus  na  bato

Tuwing sasapit ang dapithapon sa lugar na ito. Ang gawaing ito ay pinasisimulan tuwing ikatlong araw ng buwan ng Mayo.

Para nga sa iba ay hindi buo ang buwang ito kung hindi maipagdiriwang ang nakagisnang tradisyong ito sa Palale. Ang ganitong gawain ay nagsimula pa noong taong 1890 ayon sa salaysay ng ilan sa mga apo ng mamanata sa Santacruzan. Ang gawaing ito ay itinuro ng Pamilya nina Blas Sumilang at Rufino Cabuyao sa mga naninirahan sa Barangay Ibabang Palale at magpahangang ngayon ang gawing ito ay nagpapatuloy. Sang-ayon sa tala ng kasaysayan, sina Blas Sumilang at Rufino Cabuyao ay magkaibigan na may parehong layunin at debosyon sa Santacruzan. Sinasabi na si Blas Sumilang ang kauna-unahang nanirahan sa Ibabang Palale sa bahagi na kung tawagin ay Sitio Bigtas samantalang ang pamilya naman ni Rufino Cabuyao ang may pinakamalaking bahagi ng lupain sa Sitio Parang ang lugar na ngayon ay naging sentro ng pamayanan ng barangay kung saan nakatayo ang simbahan ng Parokya ng Mahal na Birhen ng Pagdalaw. Si Blas Sumilang ang kinikilalang tagapagtatag at pangunahing lider nang barangay noon ng ito’y natatag taong 1901 na naging Punongbayan noong taong 1912 hanggang 1913.

Base sa salaysayin ang mga kilalalang umaawit sa krus o tinatawag na mananantacruz noon sa Ibabang Palale ay sina:  Ang mag-asawang Protacio Naynes (1919-2003) at Santa Naynes, Sabiano Reyes (1925) Silvestre Padua at Vitaliana Padua, Cayetano Raca at Saturnina Raca, Roberta Cabalsa, Irene Caagbay (1910-1961) Victorino Morena, Fortunato Baasis at Eduvigis N. Baasis (1919 -2019), Leopoldo Jalla, Lourdes Oabel, Sisenando Cabile, Albina Cabalsa, Celia Saberola, Barbara Baasis (1924-2019) at Elena Raca (1931-2016). Ang orihinal na lumilibot ay ang mga matatanda at nagsasama sila ng mga bata upang sila ang pumuga o tumugon sa bawat awit sa Santacruzan.

Matapos ang ikawalong digmaaang pandaigdig ay mas higit na naging aktibo ang gawaing Santacruzan bilang pasasalamat sa Panginoon dahil sa kabila ng digmaan ay walang gaanong pinsalang naganap at walang masyadong dugong dumanak sa Palale.

Sa panahong ito Ipinasa ang gawain sa mga kabataan upang silang manguna sa Santacruzan at pag awit sa harapan ng banal na krus. Naging masaya ang pagdiriwang sapagkat marami ang dumadalo upang makiisa sa selebrahan.

Subalit hindi rin nagtagal ang pamumuno at gawaing ito ng mga kabataan dahil napansin ng mga nakakatanda na hindi ganap ang pagkaunawa ng mga kabataan sa ritwal ng Santacruzan na para sa mga ito ay isang laro lamang at hindi isang uri ng sakripisyo at pagpupuri kay Kristo na ipinako at namatay sa krus. Dahil sa takot na ito ay masalaula o mawala ang pagkasagrado ng gawain binawi nila ang pamumuno ng paglibot sa mga kabataan. Buhat noon ay ang mga matatanda na ang nanguna sa paglibot tuwing buwan ng Mayo hanggang sa kasalukuyan subalit nananatiling mga kabataan ang naghahanda sa pagdiriwang ng Celebra bilang mga Cebecilla katuwang nila ang mga Hermano at Hermana ng Santacruzan.

Magpahanggang ngayon ay tuloy parin ang ginagawang pag-awit sa harapan ng krus sa mga tahanan at ang mga umaawit dito ay masasabing nasa ikaapat na henerasyon na. Hindi na sa harapan ng krus na bato umaawit bagkus sa mga kawayan o kahoy na krus na inilalagay sa mga bakuran o bunsuran ng bahay. Patuloy pa rin na isinasagawa ang Celebra kahit na nga sa panahon ng pandemya ipinagdiwang sa simpleng paraan sapagkat ayon sa namamanata ito ay kanilang panalangin ng pasasalamat dahil sa kabila ng pandemya ay patuloy na binibiyayaan ng Panginoon ang barangay, ang kanilang panalangin ay patuloy na iniingatan sa anumang salot at sakit ang Palale katulad ng nakagisnang dahilan kung bakit sila ay lumilibot at nananantacruz. 

𝐑𝐎𝐃𝐈𝐋𝐋𝐀𝐒 𝐘𝐄𝐌𝐀 𝐂𝐀𝐊𝐄: 𝐀 𝐒𝐓𝐎𝐑𝐘 𝐎𝐅 𝐒𝐔𝐂𝐂𝐄𝐒𝐒 𝐀𝐍𝐃 𝐆𝐑𝐀𝐓𝐈𝐓𝐔𝐃𝐄

Despite unforeseen challenges during the day of Yemayohan 2.0, we express immense gratitude to a company that brought joy and sweetness to this day. Rodillas Yema Cake didn't hesitate to return their gratitude for years of growth and patronage of their flagship product Rodillas Yema Cake, a Tayabas specialty that draws tourists to the town. Their branches have spread throughout Luzon, enjoying remarkable success.

Through it all, they remained calm and used the opportunity to recognize and reward several Tayabasin including 3 lola's as they felt deserved attention and recognition. This is the kind of example every company should follow – returning blessings to those who support their products.

We look forward to a more prosperous and blessed future for Rodillas Yema Cake, and hope they continue to create more job opportunities. Their success story is a testament to their dedication and commitment to both their product and their community.

#yemayohan #rodillasyemacake #tayabasdelicacy #proudlytayabasin

𝗜𝗦𝗔𝗡𝗚 𝗔𝗟𝗔𝗔𝗟𝗔 𝗡𝗚 𝗗𝗜𝗚𝗠𝗔𝗔𝗡: 𝗔𝗡𝗚 𝗞𝗔𝗧𝗔𝗣𝗔𝗡𝗚𝗔𝗡 𝗡𝗜 𝗟𝗢𝗟𝗔 𝗥𝗢𝗦𝗘𝗡𝗗𝗔 𝗗𝗨𝗥𝗔𝗡𝗧𝗘 𝗦𝗔 𝗧𝗔𝗬𝗔𝗕𝗔𝗦 𝗡𝗢𝗢𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗡𝗔𝗛𝗢𝗡 𝗡𝗚 𝗛𝗔𝗣𝗢𝗡

𝗜𝗦𝗔𝗡𝗚 𝗔𝗟𝗔𝗔𝗟𝗔 𝗡𝗚 𝗗𝗜𝗚𝗠𝗔𝗔𝗡: 𝗔𝗡𝗚 𝗞𝗔𝗧𝗔𝗣𝗔𝗡𝗚𝗔𝗡 𝗡𝗜 𝗟𝗢𝗟𝗔 𝗥𝗢𝗦𝗘𝗡𝗗𝗔 𝗗𝗨𝗥𝗔𝗡𝗧𝗘 𝗦𝗔 𝗧𝗔𝗬𝗔𝗕𝗔𝗦 𝗡𝗢𝗢𝗡𝗚 𝗣𝗔𝗡𝗔𝗛𝗢𝗡 𝗡𝗚 𝗛𝗔𝗣𝗢𝗡

Nitong Sabado, Pebrero 8, nagkaroon kami ng pribilehiyong makausap si Gng. Rosenda Durante, isang balo mula sa Angustias Zone I, Lungsod ng Tayabas. Ang kanyang kuwento, isang alaala mula sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, ay nagpapakita ng matinding katapangan at pagtitiis ng isang kababaihan sa gitna ng karahasan at kawalan ng katiyakan.

Noong 1945, labing-limang taong gulang lamang si Gng. Durante. Sa gitna ng pananakop ng mga Hapon, isang panahon na puno ng pang-aabuso sa kababaihan at walang habas na pagpatay sa mga kalalakihang lumalaban, nag-evacuate sila kasama ang mga kabarangay patungo sa isang lumang bahay sa nayon ng Camaysa (malapit sa Nawawalang Paraiso sa ngayon). Ang bahay, ayon kay Gng. Durante, ay puno ng mga kababaihang takot na takot, ang ilan ay nagtatago pa sa kisame dahil sa matinding pangamba.

Isang araw, isang grupo ng mga sundalong Hapon ang sumubok na pasukin ang kanilang pinagtataguan. Habang pinipigilan ng mga nasa loob ang pagpasok ng mga Hapon, ang matinding takot ay nanaig kay Gng. Durante. Sa isang desisyon na pinukaw ng pag-asa para sa kaligtasan, tumalon siya sa bintana. Doon, ay agad naman siya inatake at tinamaan siya ng bayoneta ng isang sundalong Hapon sa tiyan, isang malalim na sugat na kanyang dala-dala hanggang ngayon. Ngunit sa kabila ng matinding sakit at pagdurugo, nagawa pa rin niyang tumakbo palayo upang makaligtas.

Isang trak ng mga sundalong Amerikano na dumaan ang nakakita sa kanya at dinala siya sa Lucena. Matapos tanggihan sa isang ospital ng mga sundalo, natanggap niya ang kinakailangang pangangalaga sa ospital na nasa Kapitolyo. Pagkatapos ng kanyang paggaling, nanatili siya sa Lucena upang makaiwas sa anumang karagdagang panganib.

 
Sa aming panayam, ipinakita niya ang bahagi ng kanyang tiyan kung saan makikita pa ang peklat ng sugat – isang marka ng kanyang paglaban at pagtatagumpay laban sa kamatayan.

Ang kuwento ni Gng. Rosenda Durante ay higit pa sa isang personal na karanasan; ito ay isang testamento sa katapangan at pagtitiis ng mga Pilipinong kababaihan noong panahon ng digmaan. Ang kanyang alaala ay nagsisilbing paalala sa mga pagsubok na hinarap ng ating mga ninuno at nagbibigay-diin sa kahalagahan ng pag-alala at paggalang sa kanilang mga sakripisyo.

Ilan kaya sa ating mga kababayan ang nakaranas ng katulad na karanasan? Ang paghahanap at pagbabahagi ng kanilang mga kuwento ay isang mahalagang gawain upang mapanatili ang ating kasaysayan at maunawaan ang lalim ng ating pagka-Pilipino.

----------------------------------------------

𝔒𝔩𝔡 𝔓𝔥𝔬𝔱𝔬𝔰 𝔬𝔣 𝔊𝔫𝔤. ℜ𝔬𝔰𝔢𝔫𝔡𝔞 𝔓𝔞𝔩𝔞𝔪𝔟𝔦𝔞𝔫𝔬 𝔇𝔲𝔯𝔞𝔫𝔱𝔢
𝔒𝔩𝔡 𝔓𝔥𝔬𝔱𝔬 𝔒𝔩𝔡 𝔗𝔞𝔶𝔞𝔟𝔞𝔰 ℌ𝔬𝔰𝔭𝔦𝔱𝔞𝔩 𝔳𝔦𝔞 ℭ𝔞𝔯𝔩𝔬𝔰 𝔙𝔦𝔩𝔩𝔞𝔯𝔦𝔟𝔞
𝔒𝔩𝔡 𝔓𝔥𝔬𝔱𝔬𝔰 𝔬𝔣 𝔒𝔩𝔡 𝔊𝔲𝔫 𝔴𝔦𝔱𝔥 𝔅𝔞𝔶𝔬𝔫𝔢𝔱𝔞 𝔣𝔯𝔬𝔪 ℑ𝔫𝔱𝔢𝔯𝔫𝔢𝔱

SULIT BA ANG MOTHER'S WONDERLAND? ISANG PERSONAL NA KARANASAN

SULIT BA ANG MOTHER'S WONDERLAND? ISANG PERSONAL NA KARANASAN

Simula nang magbukas ang Mother's Wonderland, marami ang nag-aalinlangan dahil sa medyo mataas na entrance fee. Ngunit batay sa aming karanasan, masasabi naming sulit na sulit ang halaga. Mula pa lamang sa entrance, sasalubong sa inyo ang mga ngiti at magalang na pagbati ng mga well-trained na staff at crew, na agad na nagpaparamdam ng init ng pagtanggap.

Sa pagpasok, ang entrance fee na babayaran ay 950.00 peso bilang kanilang promo price. Ngunit awtomatiko kayong magiging miyembro ng kanilang Club 500. Sa susunod ninyong pagbisita, PHP 500 na lamang ang babayaran ninyo, at ito pa ay "consumable" o magagamit sa pagbili ng pagkain at inumin sa loob ng park – tinatawag nilang "Wonder Money."

Sumakay kami sa kanilang golf cart patungo sa Gat Gubat area, isa sa pitong "wonders" ng theme park. Dito, naranasan namin ang zipline – kahit hindi gaano kahaba, sulit pa rin ang experience. Nariyan din ang kakaibang spider web sky bed kung saan pwedeng magpahinga at magpakuha ng litrato. Mayroong din affordable meals sa kalapit na area, at ang Severianas Cafe kung saan pwedeng mag-chill habang nagkakape at nagkukuwentuhan kasama ang mga kaibigan at pamilya.

Ang Gypys Village naman ay puno ng mga nakakatuwang at Instagrammable na bahay, kasama na ang tree house, the Portal, isang whimsical gazebo, isang payapang Zen garden, at mga estatwa tulad ng Buddha at ang "Alindog" statue na may nakahigang imahe ng isang babae. Dito rin naranasan naming maglakad sa skywalk at hanging bridge, na nag-aalok ng napakagandang tanawin ng mga puno at ng mga atraksyon sa ibaba.

Sa Gat Gubat area pa lamang, isang oras na ang lumipas dahil sa sobrang ganda at sa pagnanais naming sulitin ang oras kasama ang aming mga kaibigan at pamilya.

Ito ang hangarin ng mga may-ari ng Mother's Wonderland: palakasin ang family bonding habang ninanamnam ang kagandahan ng kalikasan, gaya ng kanilang tagline: "Come home to nature, visit Mother's Wonderland." Higit pa sa isang theme park, ang Mother's Wonderland ay isang lugar na nagpapalapit sa inyo sa kalikasan at sa inyong mga mahal sa buhay. Ang dating pag-aalinlangan dahil sa presyo ay napalitan ng kasiyahan at pagkamangha sa aming pagbisita.

Panigurado kami na babalik ka talaga kaya Tara na sa Mother's Wonderland.